mei 1940: Evacués op de Valouwe

Op 10 mei 1940 vallen Duitse troepen Nederland binnen. Ondanks tegenstand van Nederlandse huzaren ten oosten van Ede, valt Ede in de avond van 10 mei in Duitse handen. In de dagen daarna wordt er bij De Klomp en op de Grebbeberg door het Nederlandse leger nog fel gestreden. Beschietingen vanuit de Grebbelinie op de Duitse troepen richten behoorlijk wat schade aan in Ede en Lunteren.

De Duitsers krijgen in Ede te maken met opmerkelijk nauwkeurig gericht vuur van de Nederlandse kanonnen. Dat vuur is zo nauwkeurig dat de Duitse commandant vermoedt dat er uit Ede gegevens doorgespeeld worden aan de Nederlandse artillerie. Daarom geeft hij op zondag 12 mei, Eerste Pinksterdag, bevel dat de burgerbevolking Ede moet verlaten. Zijn argument: “Straks wordt alles vernield”.

Al spoedig komt de uittocht van duizenden Edenaren op gang. Te voet en met onder meer fietsen, kinderwagens en karretjes beladen met bezittingen, gaan zij richting De Driesprong en daarna verder naar Otterlo en Wekerom. Sommigen vinden onderweg al een geschikt plekje in de bossen om daar de verdere gebeurtenissen af te wachten. Anderen vinden onderdak bij particulieren.

Ruim 1000 mensen komen terecht op het landgoed De Valouwe van de heer J.W. Schlimmer. Hij stelt een grote overdekte manege beschikbaar voor de Edenaren, waaronder veel bejaarden, zieken en hulpbehoevenden. De grond van de manege wordt afgedekt met een dikke laag stro, om het wat comfortabel te maken voor de nacht. Ook worden bij boeren in de buurt kippen gekocht voor de bereiding van soep voor de vluchtelingen. 

Al snel komt er bericht dat men kan terugkeren naar Ede. Niet iedereen durft. De burgemeester van Ede, de heer L.R. Middelberg, komt hoogstpersoonlijk naar de Valouwe. Hij vertelt de mensen namens de Duitse commandant dat er geen gevaar meer is. Na enige tijd keert iedereen weer terug naar Ede. Op 15 mei geeft het Nederlandse leger zich over en begint de bezetting, die vijf jaar zal duren.

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel bij de kruising Edeseweg-Wekeromseweg met de Immenweg.