80 Jaar bevrijding
In 2025 vieren we in Nederland 80 jaar bevrijding. De bevrijding van de gemeente Ede duurde maar liefst 25 dagen; van 15 april tot 9 mei 1945. Ede is daarmee de enige gemeente die precies vijf volle jaren bezet is geweest.
Als begin van de bevrijding van de Veluwe kan de oversteek van de IJssel op 11 april worden gezien. Op 15 april 1945 begon de Britse en Canadese opmars over Wageningen en Ede naar de laatste belangrijke Duitse stelling in Nederland, de Pantherstellung.
Het verloop van de bevrijding van de Gemeente Ede is grillig en kent veel variaties. Het noordelijk deel is bevrijd door de 5e Canadese Tank Divisie en het zuidelijk deel door de 49ste Britse Infanterie Divisie (Polar Bears). Deelen wordt als eerste bevrijd op 15 april, een dag later gevolgd door Otterlo, Wekerom en Harskamp.
In de nacht van 16 op 17 april vindt nog de slag om en in Otterlo plaats. Op dinsdag 17 april volgen de bevrijding van het Ede, Lunteren en Bennekom. Ten westen van Ede stopt dan de geallieerde opmars. Ederveen wordt pas op 24 april bevrijd. De Klomp en Gelders Veenendaal worden zelfs niet bevrijd. De belangrijkste prioriteit ligt dan bij de operatie Faust, waarbij vanuit Ede voedseltransporten naar het westen plaatsvinden. Op 5 mei capituleert Duitsland. Pas op 9 mei geven de Duitsers zich in Gelders Veenendaal over en komt er ook voor Ede een einde aan de oorlog. Ieder dorp heeft zo zijn eigen unieke bevrijdingsverhaal...
Activiteiten rond 80 jaar Bevrijding in Ede
In 2025 zullen er veel activiteiten in de gemeente Ede rondom 80 jaar bevrijding plaatsvinden. Een selectie van locaties die ook in de aanloop naar 80 jaar bevrijding een bezoek waard zijn:
In de sfeer van 80 jaar bevrijding
- Platform Militaire Historie Ede
- Historisch Museum Ede in Cultura Erfgoed
- Museum Lunteren
- Kijk- en Luistermuseum Bennekom
- Nederlands Tegelmuseum Otterlo
- Museum Vliegbasis Deelen
- Dorpshuis Ederveen
- Winkeltje Lammert van de Bospoort
- Historische Collectie Nationale Reserve in Harskamp
Bevrijdingsfeesten Gemeente Ede
In Ede zal volop worden stilgestaan bij de 80-jarige bevrijding. Eerdere jaren werd de vrijheid gevierd en herdacht met podiumkunst, exposities en bijzondere muziekoptredens met het geluid van de vrijheid. Ook living history uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog met een herdenking, veteranendag en activiteiten voor kinderen stonden eerder op het programma.
Operatie Faust
In de lente van 1945 is de tweede wereldoorlog bijna voorbij. Na Operation Market-Garden is een groot deel van het zuiden en oosten van Nederland bevrijd. Boven de grote rivieren is het land echter nog steeds bezet en in de grote steden heerst honger. Daarom reden begin mei 1945 (na de hongerwinter) 200 vrachtwagens van de geallieerden vanuit onder meer Ede naar Utrecht. Dit om de honger in het westen te verlichten.
Meer over Operatie Faust
Schuilkelder Kröller-Müller Museum
Ter gelegenheid van 80 jaar herdenking zal de schuilkelder van Helene Kröller-Müller in september 2024 tijdelijk opengesteld worden. Hier hebben de kunstwerken van het Kröller-Müller Museum opgeslagen gelegen om ze veilig te stellen voor het oorlogsgeweld. Uniek, want de schuilkelder is zelden open voor publiek.
Meer evenementen rondom 80 jaar bevrijding
-
Hoge Veluwe: Fietsexcursie 'Market Garden tot bevrijding'
Hoge Veluwe: Fietsexcursie 'Market Garden tot bevrijding'
historie27 juli, 11 augustus en nog 5 dagen
Otterlo