September 1944: Onschuldige burgerslachtoffers op de Eikenlaan

Op zondagochtend 17 september 1944 worden de kazernes in Ede gebombardeerd, waarbij veel bommen ook in Ede zelf terecht komen. ’s Middags zien de Duitsers vanaf de kazernes de luchtlandingen bij Renkum en Wolfheze. Er komt Duitse versterking uit Amersfoort naar Ede. In de avond en nacht ontstaan er zware gevechten met de Britse luchtlandingstroepen, die zich inmiddels bij de Ginkelse Heide bevinden.

Van de Kuit
Op 18 september steken Duitse militairen in paniek materieel en kazernegebouwen in brand. De Edese bevolking plundert dan deze kazernes. Vrachtrijder Van de Kuit wordt hierbij betrapt door een Duitse soldaat die hem probeert tegen te houden. Van de Kuit pakt in een snelle beweging het wapen van de Duitser en gooit het weg. Vervolgens gaat hij er vandoor. De Duitser is kwaad en gooit een handgranaat achter Van de Kuit aan. De vrachtrijder weet zwaargewond weg te komen en overlijdt later. Een paar jongens hebben het gezien en verstoppen het wapen.

De diefstal wordt gemeld bij SS Obersturmführer Labahn. Ortskommandant (Duitse plaatselijke militaire commandant) Labahn is woedend en dreigt als vergelding tien burgers te laten doden. Hij stuurt een motorpatrouille op onderzoek uit. 

Fatale avondwandeling
Vanaf villa ‘Silva Sanat’ aan de Stationsweg maken de dames De Mildt-Scheffers (53) en Teljer-Kraai (31) voor de spertijd van 20.00 uur een ommetje: Stationsweg, Ericalaan, Artillerielaan en terug via de Eikenlaan.
Op de hoek van Artillerielaan/Eikenlaan zien de dames de Duitse motorpatrouille aankomen. Ze schuilen snel achter een bosje, maar het is te laat. De Duitsers hebben hen gezien en doorzeven het bosje met mitrailleurvuur. Mevrouw de Mildt-Scheffers is op slag dood, mevrouw Teljer-Kraai overlijdt later. De Duitsers verklaren het voorval met een leugen: ‘de dames plunderden en waren na spertijd buiten’. 

Onschuldige slachtoffers
Vervolgens worden twee toevallige voorbijgangers aangehouden. Zij zijn de eerste twee van de in totaal 10 inwoners die als represaille voor het gestolen wapen zullen worden doodgeschoten. Commissaris van politie Hulsman weet de Ortskommandant te bewegen nog even geduld te hebben. Op aandringen van Hulsman wijst een omwonende de volgende dag waar het wapen ligt en daarmee is voor de Duitsers de kous af. 

Op het bankje bij de hoek Klinkenbergerweg/Eikenlaan zit een klein koperen plaatje ter herinnering aan de twee onschuldige vrouwen. Elk jaar rond 18 september ligt er een bosje bloemen…

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel bij de kruising Eikenlaan- Klinbergerweg, Ede, naast het bankje in noordoosthoek kruising.