ENKA terrein
Het ENKA terrein in Ede is een bijzondere wijk waar de rijke historie dagelijks voelbaar is. Op dit terrein stond de voormalige ENKA fabriek, waarvan enkele monumentale gebouwen nu nog steeds zichtbaar zijn. Het geliefde ENKA terrein is gunstig gelegen bij het bos, treinstation Ede-Wageningen en diverse winkels.
Wat is het ENKA terrein?
In 2003 sloot de Edese ENKA fabriek haar deuren, omdat kunstzijdeproductie in Nederland te duur was geworden. Op het oorspronkelijke ENKA terrein is sinds 2011 een woonwijk ontstaan. De wijk doet recht aan de historie van de plek. Een flink aantal monumentale panden is blijven staan en hebben een nieuwe functie gekregen in de wijk.
Monumenten op ENKA
-
De Westhal
De Westhal
Eén van de delen van de gebouwen van de ENKA is de Westhal. Deze hal was een deel van de forse uitbreiding van de fabriek, die in 1928 gereed kwam. Deze Westhal heeft de status van Rijksmonument gekregen en beslaat bijna 9.000 m2. In de westhal van het terrein vind je nu experience center De Fietser.
Adres: Akulaan 2 -
EHBO-gebouw
Het EHBO-dienstgebouw was de werkplaats van de allereerste bedrijfsarts (de heer dr. Th. Heimans) van Nederland. Dit prachtige gebouw uit 1948 is ontworpen door de heer D. Masselink en de heer E.J. van ’t Eind. De huidige functie van het gebouw is (binnenkort) een restaurant.
-
Kantine-gebouw
Kantine-gebouw
Middenop het terrein ligt het opvallende Kantinegebouw, een voormalig was-, kleed- en schaftlokaal met loopbruggen. Gebouwd in 1950-51 naar een ontwerp uit 1949 van architect D. Masselink. Dit bijzondere industriële erfgoed van 4.000 m2 is nu ingericht als school en kinderdagverblijf.
Adres: Stekerij 14 -
Poortgebouw
Het Poortgebouw is zowel van binnen als van buiten uitgevoerd met rijke materialen. In het gebouw waren de kantoren van de fabriek ondergebracht.
-
Schoorstenen
Fabrieksschoorstenen waren lange tijd symbolen van welvaart en vooruitgang. Daarom werden deze ook met veel aandacht en zorgvuldigheid ontworpen. De ENKA schoorstenen waren zo kenmerkend, dat de fabriek ze zelfs in haar logo opnam. Tijdens de herbestemming zijn ook beide schoorstenen gerenoveerd en nog steeds een icoon van de wijk.
-
Bitterzout magazijn
Het Bitterzout magazijn diende voor de opslag van chemicaliën die nodig waren voor de productie van kunstzijde. Het gebouw is rechthoekig en wordt gekenmerkt door een rationele opzet met strak horizontaal en verticaal gelede gevels voorzien van enkele sober uitgevoerde expressionistische details. Aan de voor- en achterzijde liep een treinrails om goederen over te slaan. Het pand heeft inmiddels een woonbestemming.
Wat deed ENKA in Ede?
Halverwege de 19e eeuw nam de vraag naar textiel toe. De stoffen die werden gebruikt voor de vervaardiging van textiel waren duur. Daarom zochten wetenschappers een goed en goedkoop alternatief. De uitvinding van kunstzijde aan het einde van de negentiende eeuw was de oplossing voor het probleem.
De vraag naar het product werd zo groot, dat in 1922 in Ede een kunstzijdefabriek werd geopend. Deze grootste fabriek van Nederland was tot 2003 de grootste werkgever van Ede. De naam ENKA is afkomstig van de letters N en K van de N.V. Nederlandsche Kunstzijdefabriek.
