April 1945: De bevrijding van Ede

Op 16 april 1945 vertrekt laat in de middag de Britse 49e Infanterie Divisie ‘Polar Bears’ uit Arnhem om met steun van bijna 80 Canadese tanks Ede, Bennekom en Wageningen te bevrijden. De troepen gaan over Rijksweg 24 (nu N224) en bereiken na vijf wegversperringen om 19.00 uur restaurant ‘Planken Wambuis’.

Voorbij de bocht valt een schot afkomstig van een stuk Duits antitankgeschut maar dit kanon wordt snel tot zwijgen gebracht. De tanks gaan door de bosrand verder en komen bij de Kruislaan de weg weer op. Opnieuw vallen er schoten, een Sherman tank wordt geraakt, de chauffeur sneuvelt. Het Duitse kanon wordt uitgeschakeld, maar de opmars wordt voor de nacht van 16 op 17 april verder gestaakt. De troepen trekken terug op Planken Wambuis.

Ongeveer 300 Duitse SS-militairen hebben oostelijk van Ede verdedigende opstellingen betrokken. Die liggen op de Langenbergkaserne (Simon Stevinkazerne), in de bosrand van de Sysselt en ten noorden van de Rijksweg 24 (nu N224) in de Bosrand van de Traa. Ook hebben ze een vooruitgeschoven opstelling ingericht op de Drieberg, waarmee ze de Rijksweg 24 goed kunnen overzien en desgewenst onder vuur kunnen nemen. Het dorp Ede ligt ’s nachts onder Brits artillerievuur. Veel inwoners zoeken hun heil in schuilkelders. 

Dinsdag 17 april wordt de geallieerde opmars hervat. Om 06.00 uur bereiken de eerste Sherman tanks de oostelijke bosrand van de Ederheide. Ze daveren in linie door een rookgordijn naar de westelijke bosrand. Onderweg nemen ze bij de Drieberg veertien SS’ers gevangen. Duitse tegenstand vanuit de opstellingen ten zuiden van de Rijksweg 24 stopt de geallieerde opmars over de Ginkelse heide enige tijd. 

Er volgen Britse artilleriebeschietingen op de kazernes en het dorp. Hierbij komt op de Veenderweg een 14-jarige jongen om het leven en de watertoren wordt lek geschoten. Daarna bestormen vier tanks het kazerneterrein. Vlammenwerpercarriers die de tanks volgen verdrijven de SS’ers uit hun loopgraven. Op de vlucht laten ze tientallen doden achter. Ruim vijftig SS’ers worden gevangengenomen.

Dinsdagmiddag 17 april trekt het Royal Scots Fusiliers Bataljon van de Britse 49e Infanterie Divisie ‘Polar Bears’ met steun van de tanks van het Calgary Regiment van de Canadese 1e Tank Brigade over de Arnhemseweg Ede binnen. Bij de bevrijding van Ede sneuvelen zes geallieerde militairen. De Sherman tank op de Langenberg herinnert aan de bevrijding.

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel langs de N224 bij de kruising met de Nieuwe Kazernelaan en de Arnhemseweg.