September 1944: Hervormde Kerk van Otterlo, het ‘Rode Kruisdorp’

Met de invasie in Normandië op 6 juni 1944, begint de bevrijding van Europa. Begin september wordt in razendsnel tempo het grootste deel van Frankrijk en België bevrijd. Op zondag 17 september 1944 proberen de geallieerden vanuit België met een opmars via Nederland - operatie Market Garden - een snel einde aan de oorlog te maken.

Als onderdeel van dit grote plan moeten bij Arnhem de bruggen over de Rijn veroverd worden door luchtlandingseenheden. Deze ‘Slag om Arnhem’ mislukt. De geallieerden komen niet verder dan de Betuwe.

Tussen Arnhem en Rhenen wordt de Rijn de frontlijn. Ten zuiden zitten de geallieerden, op de noordoever de Duitsers. Al tijdens de gevechten, en ook in de periode daarna, moeten steeds grotere gebieden langs de Rijn op bevel van de Duitsers door de burgerbevolking ontruimd worden. Uiteindelijk moet de gehele zuidelijke Veluwezoom evacueren.

Een grote stroom evacuees uit Arnhem en Oosterbeek komt op gang. Velen kiezen de weg langs Deelen richting Apeldoorn. Een belangrijke tweede stroom gaat richting Otterlo. Het dorp is niet berekend op het opvangen van duizenden evacuees. Uit alle macht wordt gedaan wat mogelijk is om de mensen te helpen. De lagere school wordt ingericht als kinderziekenhuis. In de pastorie aan de overkant wordt de medische staf ondergebracht. Ook in de kerk kunnen mensen terecht voor hulp. Door geverfde Rode Kruis vlaggen op de daken krijgt het dorp al gauw de naam ‘Rode Kruisdorp’. De evacuees worden veelal dezelfde dag van aankomst, na eerst gevoed te zijn, verder doorgestuurd de Veluwe op. 

In april 1945 wordt er bij de bevrijding fel in en om Otterlo gevochten. Tijdens de gevechten wordt met een voltreffer de torenspits van de kerk geschoten. Daarbij komt een aantal Duitsers die er onder staan om het leven. De kerk van Otterlo is daarmee de zwaarst getroffen kerk van de vier eeuwenoude kerken in de gemeente Ede. 

Wil je dit verhaal beleven op zijn oorspronkelijke locatie? Bezoek dan het informatiepaneel: staat iets van het fietspad af in het groen bij het evacuatiemonument.